در ساخت سماور ذغالی از آلیاژ برنج استفاده می شود. که خواص سماور زغالی را دو چندان می کند. در نتیجه آب جوش آمده در آن فواید زیادی دارد. خواص سماور زغالی عبارتند از: خاصیت ضد میکروبی داشتن، از بین بردن بیماری های پوستی و گوارشی و فرماندهی درست سلول های مغز. از این آب به صورت مستقیم یا برای تهیه چای و دمنوش استفاده می کنند.
در قرن هجدهم میلادی اولین سماور در شهر تولای روسیه توسط “فئودور لیسیتسین” ساخته شد. عده ای از مردم عقیده داشتند که فئودور طرح ساخت اولین سماورش را از روی سماورهای ایرانی که “خود جوش” نام داشت، ایده گرفته بود.
اولین سماوری که وارد ایران شد، تحفه ای از سوی پادشاهی فرانسه به ناصرالدین شاه بود. در اوایل دوره ناصری داشتن سماور فقط مختص طبقه اشراف بود. اما با گسترش مصرف چای، خرید سماور در زمره وسایل ضروری ایرانیان نیز قرار گرفت. چای یک نوشیدنی محبوب و قدیمی در نزد ایرانیان است. با گذشت زمان چای در طعم های مختلفی تولید شد.
طریقه استفاده از سماور زغالی
اکثر مردم از سماورهای برقی و گازی استفاده کرده اند. ولی تعداد کمی از افراد طریقه استفاده از سماور زغالی را می دانند. امروزه از سماور زغالی اکثرا برای تزئین استفاده می کنند.
ابتدا سماور را از پایه آن جدا کنید. داخل تنوره آن زغال بریزید سپس سماور را روی پیک نیک بگذارید. بعد از گداخته شدن زغال ها، سماور را مجددا روی پایه اش قرار دهید. کمی زغال خام دیگر داخل داخل تنوره بریزید. دودکش سماور را روی بادگیرش بگذارید. در آخر منتظر جوش آمدن آب داخل سماور باشید.
تشخیص سماور زغالی (برنجی) اصل
یک آهنربا را به بدنه سماور زغالی نزدیک کنید. اگر آهنربا به سماور چسبید، سماور از جنس برنج ساخته نشده است. فقط پوشش سطحی آن از برنج است. اگر نچسبید سماور از جنس برنج است.
اجزای تشکیل دهنده سماور
سماور یک کالای قدیمی به حساب می آید. که از آن برای تهیه و تدارک یک چای لب سوز استفاده می شود. سماور از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در ادامه با آنها آشنا می شویم.
پایه یا کعب : به دلیل شباهت این قسمت از سماور به شکل مکعب، به آن کعب می گویند. تمام بخش های بدنه روی پایه قرار می گیرد.
شبکه : این قطعه به صورت مشبک ساخته می شود. شبکه باعث می شود که هوا راحت به داخل سماور راه پیدا کند تا زغال ها بهتر بسوزند.
شیر سماور : این بخش توسط ریختگری ساخته می شود. شیر سماور از سه قسمت ماده شیر ، نره شیر و برگه شیر تشکیل شده است.
پولکی : به حلقه ای فلزی که برای استحکام اتصال ماده شیر به بدنه سماور و زیبایی مورد استفاده قرار می گیرد ، پولکی می گویند.
بدنه : بخش اصلی سماور است که مخزنی برای آب می باشد. بدنه سماور از سه قسمت دهانه ، شکمه و انتها تشکیل می شود.
دسته سماور : دسته برای آسانی در جابه جایی در دو طرف بدنه سماور نصب می شود.
بخار کش : به حفره ای که در گوشه ای از در سماور قرار دارد ، بخارکش می گویند. این قسمت مانع تراکم بخار آب در داخل مخزن می شود.
میل و صراحی : این بخش از سه قسمت میل ، صراحی و دستگیره تشکیل می شود. برای راحتی در جا به جایی در سماور ، میل و صراحی تبیه شده است.
بادگیر : بادگیر بر روی در سماور قرار گرفته است. به صورتی ساخته می شود که قوری به راحتی روی آن قرار بگیرد. این بخش هم با شبکه های موجود در آن باعث بهتر سوختن زغال می شود.
اولین سماورهای ساخته شده بسیار ساده بودند. اما با گذشت زمان و با توجه به نیازهای قشرهای مختلف جامعه سماور در ابعاد و شکل های گوناگونی ساخته شد. کامل ترین نوع سماور، سماورهای خانگی هستند. که در تعداد بیشتری نسبت به سایر نمونه های سماور ساخته می شوند. سماورهای خانگی اکثرا استوانه ای شکل هستند. گنجایش مخزن آن ها در حدود سه الی پنج لیتر است.
مواد مورد استفاده برای ساخت سماور
برای ساخت سماورهای قدیمی و دست ساز از فلزاتی چون طلا ، نقره ، برنج ، مسوار ، ورشو و مفرغ استفاده می کردند. در کشور ایران برای ساخت سماور ، آلیاژهای ورشو و مسوار بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت. ورق مسوار آلیاژی است که از مخلوط دو فلز مس با فلز قلع یا روی به دست می آید. ورق ورشو از تداخل فلزهایی چون مس، روی و نیکل تشکیل می شود.این ورق ها برای اولین بار از کشور لهستان به ایران وارد شدند. نام ورق ورشو هم برگرفته از نام پایتخت کشور لهستان یعنی ورشو است. به ورق های ورشو، ورق آلپاکا هم گفته می شود.
