گلیم بافی چیست؟ یکی از هنر های بسیار قدیمی و اصیل ایران است که طرفداران زیادی دارد؛ این هنر یکی از زیر شاخه های صنایع دستی بافتنی و نساجی است که قدمت بسیار بالایی دارد و حتی بیشتر از بافت پارچه زیرا قدمت آن به حدود 6000 سال بیش می رسد؛ در این مقاله می خواهیم در رابطه با این که این هنر و به گونه ای که این صنعت چیست صحبت کنیم و شما تصمیم بگیرید که اگر به این هنر علاقه دارید آیا می توانید آن را شروع کنید و از آن برای خود کسب درآمد کنید یا خیر.
تاریخچه گلیم بافی
تاریخچه گلیم بافی در ایران به حدود 4000 یال پیش باز می گردد که آثار آن بعد حفاری شوش پیدا شده است؛ گلیم در شروع به عنوان فرش یا همان زیر انداز استفاده می شده است اما به دلیل بافت آن توانایی حفظ گرما به عنوان بالا پوش نیز استفاده می شد؛ هنوز هم در کشور افقانستان می توانید مواردی را بیابید که گلیم را به عنوان بالا پوش بر روی سایر لباس های خود استفاده می کنند.
از قدیم این هنر بیشتر در روستا ها تهیه و تولید می شده و به دست بقیه می رسید همانطور که امروز نیز روند به همین شکل است؛ با توجه به شواهد و مدارک موجود دستگاه گلیم بافی و روش تهیه خود گلیم این مورد را اثبات می کند که قدمت آن حتی بیشتر از پارچه می باشد؛ در ابتدا گلیم ها ساده و بدون نقش بوده اما به مرور زمان و دیدن رنگ های مختلف، آرام آرام استفاده از رنگ و نقش های اولیه در گلیم شروع شد.
گلیم بافی چیست
ابتدا بیایید ببینیم گلیم چیست؟ گلیم نوعى زیر انداز یا فرشینه می باشد با یک بافت ساده که با استفاده از پنبه و پشم ( در بعضی از مواقع با پشم و موى بز ) بافته مى‌شود و به زبان ساده نخ‌هاى تاروپود آن یکی در میان از زیر و روی دیگر نخ ها مى‌گذرند؛
حال بافت این گلیم با استفاده از روش های مختلف و نقش و نگار های متفاوت را گلیم بافی می گویند؛ گلیم بافی در بسیاری از روستا های ایران و تمام نقاط کشور به صورت پراکنده وجود دارد که برخی از طرح ها مخصوص آن قسمت از کشور است و در واقع خاص همان منطقه است و برخی دیگر هم به صورت جامع استفاده می شود.
آموزش گلیم بافی
یکی از مزایای این هنر این است که شما می توانید با کمترین هزینه این کار را در خانه خود شروع کنید، آن هم با استفاده از یک آموزش گلیم بافی ساده و بعد هم وسایل آن را تهیه کنید، در آخر هم پس از یادگیری و مطالعه کامل در این مورد، کار خود را شروع کنید؛ ابتدا بیایید وسایل گلیم بافی را بررسی کنیم:
وسایل گلیم بافی
• شانه ( به منظور کوبیدن پودها به علاوه ترتیب فاصله‌ی تارها استفاده می شود و جنس آن به طور کلی تمام فلز یا چوب است )
• کجووهاف ( یک چوب برای جدا کردن بیشتر تارها )
• سیخ پودکشی ( یک چوب ساده برای رد کردن پودها )
• قیچی و چاقو
• دار (مهم ترین قسمت کار است و دارهای گلیم‌بافی در هر منطقه بسته به سنت‌ها، عادات و مقتضیات استفاده می شود )
•دستگاه‌های بافت گلیم
» گلیم سادہ‌باف
» گلیم چرخی‌باف
» جاجیم‌باف
» گلیم سوزنی (سوماک)
• نقشه ( در شهر ها آموزش طراحی آن داده می شود و در روستا ها و ایلات شخص طرح ذهنی خود را اجرا می کند )
انواع گلیم بافی
دسته بندی ها و تقسیم بندی های زیادی در رابطه با گلیم وجود دارد که تمامشان هم درست می باشد؛ در این قسمت ما تمام این موارد را برای شما نام می بریم.
⇐انواع گلیم از نظر بافت
• گلیم ساده باف
• گلیم برجسته
• گلیم ورنی
• بافت پودنما
• بافت چاکدار
• بافت دم چلچله‌ای و یک پیچی (گلیم بافت متصل یا تک قلاب)
• بافت دو پیچی (گلیم‌بافت جفت قلاب)
• بافت پود اضافی و پود خمیده
⇐انواع گلیم از لحاظ منطقه
⊗ گلیم قشقایی
⊗ گلیم هرسین
⊗ گلیم شاهسون
⊗ گلیم بلوچ
⊗ گلیم لری
⊗ گلیم خمسه
⊗ گلیم سنه
⊗ گلیم ترکمن
⊗ گلیم زرندی
⊗گلیم افشاری
⇐انواع گلیم‌های ایرانی
⊕ گلیم ساده ( دورو یا تخت (Flat Kilim) )
⊕ گلیم یک‌رو ( سوماک (Sumak Kilim) )
⊕ گلیم‌های خاص ( گلیم‌های یک‌رو ولی غیرسوماک )
گلیم بافی مدرن
با پیشرفت کل جهان مردم از دست بافت هایی همانند گلیم و جاجیم بسیار استقبال کرده و از آنها در صنعت مد منازل استفاده می کنند پس می توان نتیجه گرفت که این هنر امروزه یک قسمت مهم در زندگی انسان ها می باشد؛ به همین ترتیب کاربرد گلیم از زیرانداز بودن به بخشی از زیبایی خانه ها تبدیل شده است؛ به همین دلیل بعد از تغییر گلیم سنتی به گلیم مدرن طبیعتا نوع نخ استفاده شده در آن نیز تغییر کرده است.
نخ و پشم های گیاهی و طبیعی با استفاده از مواد شیمیایی جایگرین شدند اما هنوز آن حس و حال سنتی خود را حفظ کرده بودند آن هم با استفاده از ترفند هایی مانند شست و شوی نخ با پوست گردو که یک حالت قدیمی و کهنه به خود بگیرند؛ روش ساخت نخ ها ماشینی شد و به طبع ساخت گلیم هم از حالت دستی به ماشینی تغییر کرد اما با توجه به کاربرد جدید گلیم، مقاومت و ماندگاری آن بالا رفت در حالی که خبری از نخ های ضخیم نبود.
ماشینی شدن گلیم باعث تنوع بیشتر در استفاده از طرح ها و رنگ ها شد به شکلی که یک سری طرح ها و نقش های جدید و امروزی به آن اضافه شد و نمونه های قبلی را هم می توانستند با تنوع رنگی بالا تری ببافند.
زمانی که بافت گلیم ماشینی شد، توانایی تولید آن بالا رفت و همین مورد باعث شد که گلیم در دنیای مدرن از جایگاه ویژه ای برخوردار بشود؛ حتی در دنیای امروزی نیز میزان محبوبیت گلیم ها را نوع بافت آن ها مشخص می کند به عنوان مثال بافت سوزنی یکی از انواع بافت گلیم است که بسیار خاص می باشد و ظرافت به خصوصی را درون خود جا داده است، در حال حاضر به این بافت سوماک می گویند که در تعداد بالا در حال تولید می باشد.
عکس گلیم بافی
در این قسمت تصاویر گلیم های مختلف را برای شما به نمایش می گذاریم.
