آموزش گام به گام ترمه دوزی

آموزش گام به گام ترمه دوزی یکی از هنر های قدیمی و با ارزش ایران است و خواستگاه این هنر در ایران اول شهر اصفهان و بعد از آن هم یزد می باشد؛ این شاخه از هنر دستی ایران بسیار زیبا می باشد و طرفداران زیادی را در درجه اول داخل ایران و بعد هم از کشور های خارجی دارد.

اکثر مردم ایران از این هنر در تزئین خانه هایشان استفاده می کنند پس اگر شما بتوانید این هنر را یاد بگیرید و آن را به مرحله اجرا برسانید می توانید درآمد خوبی را از آن بدست بیاورید؛ اما قبل از شروع آموزش بیایید یک سری از موارد را در رابطه با ترمه بررسی کنیم.

ترمه چیست؟

ترمه چیست

ترمه چیست

به پارچه ای پارچه ترمه گفته می شود که جنسی ظریف و لطیفی را دارا باشد و به علاوه این پارچه از دو سری نخ  از نوع تار و پود که به صورت دست بافت باشد، بافته شده باشد به شکلی که قسمت پود در پشت پارچه به شکل آزاد باشد و  از لحاظ تراکم پودی، مقدار آن زیاد باشد؛ جنس این پارچه هم از ابریشم یا کرک و پشم با طرح های اصیل و سنتی ایران می باشد.

تاریخچه ترمه در ایران

دوره شروع و همه گیری استفاده از این پارچه در ایران به دوران صفویه بر می گردد البته بسیاری معتقد هستند که زادگاه اصلی این هنر در آسیایی مرکزی یعنی کشمیر بوده است و بعد از آن این هنر به ایران رسیده است اما بسیاری دیگر هم عقیده ای کاملا متضاد این موضوع را باور دارند.

به هر حال هنر، ظرافت، خلاقیت، ابتکار، ذوق و سلیقه ای که ایرانیان در ساخت و تولید ترمه با هیچ مدل ترمه ای دیگر در دنیا قابل مقایسه نیست؛ در دوران صفویه که شروع و در واقع اوج این هنر بود تمام افراد ثروتمند و خوش پوش از این نوع پارچه استفاده می کردند.

 

1- تهیه مواد اولیه

اولین کار تهیه مواد اولیه برای تولید است؛ ترمه معمولا از ابریشم یا پشم تهیه می شود اما همه از پشم سفید برای این کار استفاده می کنند زیرا به راحتی می توانند آن را  با هر رنگی مخلوط کنند و از آن استفاده کنند؛ حال یک پشم با کیفیت، باید مرغوب باشد و دارای الیاف بلندی باشد که گوسفندان ایرانی و کشمیری دارای پشم های محکم، ضخیم و خوبی هستند.

مراحل بافت پارچه ترمه

مراحل بافت پارچه ترمه

به همین دلیل هم ترمه های خوب و باکیفیت مربوط به کشور ایران و کشمیر می باشند.

2- شست و شوی پشم

بعد از تهیه مواد اولیه یعنی پشم نوبت به شستن آن می رسد تا چربی ها و کثیفی های آن از بین برود، این کار باید قبل از رنگ کردن پشم انجام شود؛ ایرانیان برای انجام این کار یک روند مشخص دارند، قبل از اینکه پشم را از گوسفند جدا کنند حیوان را به مدت 10 دقیقه در آب به طور کامل می شورند سپس برای از بین بردن چربی های آن را در قلیا قرار می دهند و دوباره آن را چندین بار می شویند؛ با این کار ناخالصی های پشم از بین رفته و براق می شود.

3- سفید کردن پشم

برای سفید کردن پشم در ایران از دو روش استفاده می شود.
روش اول : شبنم یک خاصیتی دارد که اگر توسط پنبه جذب و تبخیر بشود باعث سفید شدن آن می شود و ایرانیان هم این کار را چندین بار تکرار می کردند.
روش دوم: در این روش می توانیم از مشتقات گوگرد برای  سفید کردن پشم استفاده کنیم .

4- ثابت کردن رنگ

ثابت کردن رنگ

ثابت کردن رنگ

الان پشم هایی که در اختیار ما هستند سفید می باشند، اما ما در ترمه رنگ های مختلفی استفاده می کنیم پس نوبت رنگ کردن آنهاست که یکی از قسمت های بسیار مهم در مراحل تهیه پشم برای پارچه و بافت ترمه می باشد. این مرحله مهم است زیرا رنگ هایی که به شکل مستقیم به کار می روند ثبات ندارند و  برای رفع این مشکل رنگرز ها ، از موادی استفاده می کردند به نام دندانه که یک ماده شیمیایی معدنی می باشد و کار اصلی آن این است که توانایی جذب رنگ را در پشم زیاد می کند.

 

5- زنگ کردن با رنگ های گیاهی و طبیعی

ایرانیان رنگ ترمه ها را معمولا از رنگ های طبیعی تهیه می کنند؛ امکان دارد که این رنگ ها از گل، تنه ، میوه،  ریشه، برگ ها و یا  حتی پوست گیاهان بدست بیاید، به دلیل حفظ پارچه های ترمه ای که پشمی هستند، بسیار مشکل است و در اثر رطوبت از بین رفته اند و اطلاعات کمی از رنگ آنها در دسترس می باشد.

6- دوخت ترمه (پایانی)

در قسمت آخر که تمام وسایل، ابزار و مواد آماده اند باید طرح خود را انتخاب کنید و با ترکیب رنگی که متناسب با طرح شماست شروع به دوختن طرح به صورت دستی یا با ماشین مخصوص کنید.

انواع مختلف ترمه

در این قسمت ترمه های ایرانی و کشمیری را به شما معرفی می کنیم:
شال چهرقدی : اندازه کلی آن 5/1*5/1 می باشد و کاربرد آن در دوخت روسری یا بقچه است که دو مدل از آن رایج هستند: یکی لچک ترنجی  و هم نوع گلدار آن .

شال راه راه که شامل دو مدل است :

1- شال راه راه مدل پهن

2- شال راه راه مدل باریک

که شما می توانید متناسب با سلیقه خود هر کدام را که می خواهید استفاده کنید.

انواع مختلف ترمه

انواع مختلف ترمه

شال اتابکی : جنس پشمی که آن را می بافند بسیار نرم و لطیف است و نوع کشمیری می باشد.

شال بندی : طرحی شبیه به لانه زنبور را دارد و در هر خانه یک بته جقه یا گل گذاشته می شود.

شال محرمات : به مدلی از  شال راه راه گفته می شود که عرض راه راه های آن متفاوت است .

شال کشمیری : به تمام  شال هایی که  بافت  کشور کشمیر است گفته می شود که معروف ترین آن ها دارای نقشه بته جقه یا نقشه شاخ گوزنی و نقشه درختی می باشند.

شال زمردی : بهترین نوع شال کشمیری است که  رنگ زمینه آن نیلی است با نقشه بته جقه و رنگ های بسیار زنده و شاد بخصوص رنگ سبز زمردی .

شال کرمان : به انواع شال های بافته شده در کرمان گفته می شود و مدل های متفاوتی دارد .

شال امیری : همان طور که از نام آن مشخص است از مدل های درباری و اعلای شال های کشمیری می باشد و اصولا نقش بته جقه و شاخ گوزنی آن، دیده شده است .

شال یزدی : به همان ترمه هایی گفته می شود که ترمه های بافت منطقه یزد می باشند که بیشتر  راه راه هستند و یا گل های شاه عباسی را دارا می باشند که قدیمی و نایاب هستند.