آموزش خراطی روی سنگ یکی از هنر های زیبا و بسیار قدیمی در ایران است که پیشینه ای طولانی دارد؛ این هنر یکی از زیر شاخه های صنایع سنگ می باشد که شما سابقه طولانی این هنر را می توانید در آثار بجا مانده از خراطی سنگ را مشاهده کنید.
در گذشته از ظروف سنگی برای بسیاری از کار های روزمره استفاده می شد که محدود به خوردن و آشامیدن نبود بلکه، برای مواردی مانند دوشیدن شیر حیوانات، استفاده از میز و صندلی، آسیاب سنگی و …. کاربرد داشتند و این نکته قابل ذکر است که تمامی ظروف به صورت دستی و سنتی تهیه می شدند.
با استفاده از ابزار هایی مانند کلنگ، قلم، چکش و تیشه در ابتدا این ظروف ساخته می شد که کار بسیار دشواری بود و به طبع زمان زیادی را هم از اشخاص می گرفت؛ اما کمی بعد با ساخت دستگاهی ساده اما کاربردی که با استفاده از کمانه به حرکت در می آمد کمی کار را برای افراد سازنده این ظروف راحت تر کرد.
امروزه انجام این کار با وجود دستگاه های مخصوص خراطی سنگ بسیار راحت تر شده و علاوه بر آسانی شما می توانید اثری تمیز، شکیل و در کل زیبا تر بسازید.
خراطی سنگ چیست
به تراشیدن دورانی ظروف با استفاده از چرخ خراطی به منظور ساخت ابزار و اشیا با حجمی متقارن و مدور خراطی سنگ گفته می شود؛ همانطور که در ابتدا گفته شد این هنر سابقه بسیار طولانی در تاریخ ایران دارد و مردم از دیرباز از ظروف خراطی شده مانند هاون، دیگچه ، دیگ، قندان، گلدان، قدح،پایه های میز و… استفاده می کردند.
اما امروزه از اثر های ساخته شده توسط این هنر بیشتر برای موارد تزئینی، توریست وگردشگری استفاده می شود البته ناگفته نماند که برخی از رستوران های سنتی برای القای آن حس و حال قدیمی و خوب به مشتریان برخی از غذا های خود مانند دیزی را در این ظروف ارائه می دهند.
رایج ترین سنگ خراطی
در این از سنگ های بسیار زیاد و مختلف استفاده می شود از جمله سنگ مرمر سفید ، هرسین، مرمر سبز، سنگ چینی، تراورتن و بسیاری از موارد دیگر اما انتخاب هر کدام از این سنگ ها برای شروع به کار و ساخت یک اثر زیبا بستگی به وسیله مورد نظر دارد.
شاید از خود بپرسید چرا؟ زمانی که شما می خواهید یک دیگ را برای استفاده شخصی بسازید بهتر از سنگ هایی که برای تزئین نیستند استفاده کنید زیرا قیمت این سنگ ها بالا می باشد؛ حال تصور کنید که شما لحظه ای غفلت کرده و دیگ از دست شما می افتند و می شکند، حتما می توانید تصور کنید که چه خسارت سنگینی را باید بپردازید.
پس بهتر از سنگ هایی که مخصوص این کار هستند استفاده کنید زیرا بافت محکم تری نسبت به سنگ های تزئینی دارند اما اگر خواستید گلدانی را برای تزئین خانه تهیه کنید با اطمینان کامل می توانید به سراغ سنگ های تزئینی بروید.
در آخر به عنوان نتیجه گیری در این هنر شما نمی توانید به طور مطلق از بهترین یا رایج ترین نوع سنگ صحبت کنید زیرا سنگ ها بسته به نوع وسیله ای که میخواهید بسازید انتخاب می شوند اما اگر آن ها را از لحاظ کاربرد گروه بندی کنید می توانید به نتیجه ی مورد نظر برسید.
مراحل تولید خراطی روی سنگ
در این قسمت به شما یاد می دهیم که یک کار از ابتدا تا انتها چه پروسه ای را طی می کند اما قبل از آن به سراغ ابزار و وسایل مورد نیاز این کار می رویم.
ابزار و وسایل کار
• دستگاه برش
• دستگاه تراش
• مته های مختلف ( که در ساخت ظروفی مثل قندان ویا گلدان استفاده می شود )
• کاغذ سمباده و یا سنگ سمباده به همراه آب
1- برش اولیه سنگ
در ابتدا باید با استفاده از دستگاه برش باید سنگ را تا ابعادی که نزدیک به کار اصلی می باشد برش دهیم؛ این برش ها اغلب به صورت مکعب مستطیل یا مکعب مربع یا چند ضلعی می باشد.
2- تراش دادن سنگ
در این قسمت یک سنگ دیگر را به عنوان نگهدارنده به سنگ اصلی می چسبانیم؛ سنگ دوم ارتفاع کمتری دارد اما سطح آن به اندازه سطح سنگ اصلی می باشد،این کار را با استفاده از چسب سنگ انجام می دهیم؛با انجام این مورد سنگ اصلی بسیار آسان تر روی دستگاه تراش نصب و آماده کار می شود.
حال به سراغ دستگاه تراش می رویم و همان طور که می دانید از مته های مختلفی در این دستگاه استفاده می شود پس در نهایت اصل کار به خلاقیت و هنر شخص خراط بر می گردد که چگونه سطح بیرونی و داخلی سنگ را با فرم مورد نظر خود تراش بدهد.
البته ناگفته نماند که در گذشته از دستگاه های سنگ تراشی استفاده می شد که یک محور آن را به چرخ در می آورد و زه آن به دور یک محور چوبی ( که با قیر به سنگ اتصال داده شده ) متصل شده بود، استفاده می کردند که روش کار دستگاه به این صورت بود مه به صنعتگر این امکان را می داد تا با جلو و عقب بردن کمانه ، سطح و لایه ی بیرونی سنگ را پرداخت بکنند.
3- صیقل دادن کار ( مرحله آخر )
در این قسمت باید با استفاده از کاغذ سمباده یا سنگ سمباده باید قسمت داخلی و بیرونی کار را صیقل دهید؛ دقت داشته باشید که در حین انجام کار باید قسمت بیرونی یا داخلی کار با استفاده از اسفنج خیس نگه داشته شود.
پس از اینکه کار خوب صیقل داده شد اکنون با استفاده از دستگاه برش سنگ نگه دارنده را از سنگ اصلی جدا می کنیم و اکنون محصول مورد نظر شما آماده است.
قیمت دستگاه خراطی سنگ
با توجه به شرایط ایران و بالا پایین شدن قیمت ها نمی توان قیمت ثابتی را برای این دستگاه ها تعیین کرد پس بهترین کار این است که هر زمان قصد خرید این دستگاه را داشتید از سایت ها و فروشگاه های معتبر قیمت بگیرید.
اما در حال حاضر قیمت این دستگاه از 3 یا 5 میلیون به بالا شروع می شود.
معرق سنگ
به طور کلی معرق به قرار گرفتن اجزای چوبی، سنگی، فلزی و …. کنار هم به شکلی که یک ترسیم یا طرح زیبا ایجاد شود گفته می شود؛ امروزه از معرق سنگ برای تزئین های فوق العاده زیبا در ساختمان ها و صنعت ساختمان سازی انجام می گیرد.
به طور کلی کار معرق به صورت نیمه صنعتی و کاملا صنعتی یعنی با دستگاه واتر جت انجام می گیرد که قیمت سنگ هایی که با واتر جت درست شده اند گران تر است زیرا زیبایی و ظرافت بیشتری را هم دارا هستند.
