آیا در مورد تاریخچه میناکاری اطلاعاتی دارید؟ سرزمین های مختلف علاوه بر اینکه جاذبه های گردشگری دارند که در خود جای داده اند و میتوانید از دیدن آنها لذت ببرید.
سوغات و صنایع دستی دنیای بزرگی دارد که تمام چیز های کوچک و بزرگ را میتوانیم در آن جای دهیم از وسایل کوچک تراش خورده شده که قیمت های بی پایانی دارد.
از قالی های زیبا که دست بافت زنان و مردان هنرمند هست و همه صنایع دستی به شمار می آید و هنر و فرهنگ را در خود جا داده است.
کشور ایران از نظر سوغات و صنایع دستی بسیار تامین میباشد و خیلی قدمت و کهن دار است و بسیار نقش و نگار زیادی را میتوانید در آن ببینید.
هنر های پارچه بافی مرصع کاری و سوزن دوزی و فیروزه کوبی و … تمامی اینها جلوه های بسیار خاص به این کشور بخشیده اند.
مردان و زنان زیادی ذوق سلیقه و عشق را صرف تولید آثاری هنری میکنند که سالیان سال ماندگار می باشند و نقش بسیار مهمی در فرهنگ خود دارند.
میخواهیم به اصفهان سری بزنیم که مهد هنر می باشد و وقتی در بازار آن قدم میزنیم و صنایع دستی بسیاری را میبابیم که میناکاری یکی از مهمترین آنها در اصفهان می باشد.
حال در این موضوع صحبت میکنیم که این هنر چگونه خلق شده است.
آشنایی با میناکاری
میناکاری هنری به وجود آمده از آتش و خاک و رنگ است که قدمت آن به حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد می رسد و برای زینت دادن به زیور آلات و ظروف مختلف از آن استفاده می شود. در فرهنگ دهخدا برای تعریف این هنر چنین گفته اند:
نقاشی و تزیین فلزاتی همانند طلا، نقره و مس به وسیله رنگ های لعابدار مخصوصی که در حرارت بسیار زیاد پخته و ثابت شود.
این نوع هنر در طرح ها و شکل های مختلفی وجود دارند.
بر اساس مطالعات انجام شده این هنر در ابتدا در ایران شکل گرفته و سپس به نقاط مختلف جهان راه یافته است. مینا شفاف است و از ترکیب اکسیدهای فلزات و چند گونه نمک به دست می آید.
مینا باید در مجاورت حرارت بالا ۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه سانتی گراد قرار گیرد تا رنگ‌ها بر اساس مدت زمان و دما شکل بگیرند. امروزه میناکاری را بیشتر بر روی مس انجام می دهند؛ اما طلا و نقره نیز گزینه های خوبی برای پیاده سازی این هنر هستند. طلا تنها فلزی است که با ذوب شدن مینا اکسید نمی شود و به همین دلیل امکان اجرای طرحی همراه با جزییات را ایجاد می کند. این در حالی است که میناهای مسی و نقره‌ای چنین ریزه کاری هایی ندارند.
از شهر اصفهان به عنوان کانون مینای ایران یاد می کنند که در سطح جهانی نیز آوازه ای خاص دارد. در این شهر استادان برجسته به این فعالیت مشغول هستند و آثار کم نظیری خلق می کنند. به طور خلاصه برای میناکاری باید سطح مورد نظر را به شکل و اندازه معین درآورند و پس از آن لعاب سفید رنگی بر روی آن قرار می گیرد.
لعاب دادن سطح، سه تا چهار بار انجام می شود و در هر بار شی را حدود ۷۰۰ درجه در کوره حرارت می دهند تا رنگ لعابش را ثابت کنند. پس از این کار نوبت رنگ آمیزی است و بعد شی باز هم به کوره می رود و در معرض حرارت حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ درجه قرار می گیرد تا رنگ ها ثابت شوند.
شروع تاریخچه میناکاری از هخامنشیان و پیش از آن بوده در کاوش های صورت گرفته در نهاوند، یک جفت گوشواره طلا به دست آمده است که سبک زرگری آن به سده هفتم تا هشتم پیش از میلاد مربوط می شود و نمونه ای از لعاب شیشه ای مینا بر روی فلز به شمار می رود.
بازوبندهای طلای مزین به میناکاری نیز از آثار ارزشمند دوره هخامنشیان در ایران هستند که در موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می شوند. کاسه برنزی موجود در موزه هنر لس آنجلس نیز از دیگر نمونه های ایرانی این هنر است که قدمت آن به ۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد باز می گردد و ۱۵ سانتی‌متر قطر و ۳.۲ سانتی‌متر عمق دارد.
در دوره ساسانیان بشقاب های ساسانی کشف شده در ارمنستان از آثار بی بدیل این هنر هستند که در موزه هنرهای اسلامی برلین و در موزه متروپولیتن نیویورک قرار دارند و نمونه‌هایی از آثار باستانی میناکاری ایرانی محسوب می شوند. نمونه های دیگری از میناکاری نیز در موزه آرمیتاژ سن پترزبورگ و موزه‌های انگلستان و فرانسه به چشم می خورند.
در دوره سلجوقیان اوج هنر میناکاری را دوره سلجوقیان می دانند که تهیه ظروف برنجی و میناکاری به امری رایج تبدیل شد و طرفداران زیادی پیدا کرد.
استقبال از این هنر به حدی بود که توجه مردم در آن سوی مرزهای ایران نیز به آن جلب شد و این آثار به کشورهای همسایه نیز فرستاده شدند. «سینی آلب ارسلان» یکی از نمونه‌های ارزشمند این دوره به شمار می رود که میناکاری بر روی نقره است و در موزه هنرهای زیبای بوستون در معرض دید قرار دارد. این اثر را «حسن الکاشانی» خلق کرد که یکی از اساتید برجسته این هنر به شمار می رفت و نامش با خط کوفی بر روی ظرف حک شده است.
دوره تیموریان با تغییرات به وجود آمده در هنر فلزکاری، میناکاری ایرانی نیز در دوره مغول دچار تغییر شد و سبک نوینی از این هنر به وجود آمد. تصویرها و شکل های با مضامین ظاهر و لباس درباریان ایرانی جایگزین نگاره های عربی شدند و در دوره تیموری میناکاری به شرقی ترین شکل خود رسید.
در دوره صفویان نقش‌های مینیاتوری همانند مجلس‌های بزم در دربار، شکار و اسب‌سواری روی کار آمدند و میناکاری بر روی نقره رواج یافت. نقش های اسلیمی و ختایی نیز جایگاهی خاص پیدا کردند و رنگ قرمز بیش از هر رنگ دیگری استفاده شد.
در دوران قاجار، میناکاری کمی از تب و تاب افتاد و به اشیایی مانند سر قلیان و کوزه قلیان و کوزه و بادگیر قلیان محدود شد. در دربار شاهان این سلسله به ویژه ناصرالدین شاه که قلیان کشیدن از سرگرمی‌هایش بود، قلیان های میناکاری شده وجود داشت.
در خانه‌های اشراف و بزرگان نیز قلیان، کمربند، آفتابه لگن و قوطی سیگار میناکاری شده نیز به چشم می خورد.
