هنر قلمزنی در ایران جز اصیل ترین و قدیمی ترین هنر های دستی است و قدمت آن به هزاران سال پیش باز می گردد، البته این هنر محدود به ایران نیست و به کشورهای دیگر و کل جهان مربوط است، در واقع می توان گفت که از زمانی که انسان با آهن و فلزات مختلف آشنا شد، شروع این هنر بود و از آن زمان به بعد بود که کار با صورت های متفاوت فلزات شکل گرفت و به این صورت امروزی درآمد.
قلمزنی یکی از زیرشاخه های صنایع دستی فلزی است که خود این بخش مربوط صنایع دستی ایران می باشد و طرفداران زیادی را نه تنها در ایران بلکه در کل دنیا دارد و علاقمندان این هنر در خارج از کشور باعث بوجود آمدن صادرات در این صنعت شده اند.
تاریخچه قلم زنی
تاریخچه هنر قلمزنی در ایران به دوره ماد ها که حدوده دو تا سه هزار قبل از میلاد است باز می گردد و در اصل می توان گفت از زمانی که انسان به فلز برای ساخت ابزار و وسایل، نیاز پیدا کرد استارت این هنر زده شد اما چرا از اصالت این هنر حرف زدیم؟ زیرا در هر دوره که شما آثار این هنر نگاه کنید می توانید فرهنگ، اتفاقات و وقایع، فضای مادی و معنوی هر زمان و به طور کلی تصاویری که گویای اوضای آن زمان است را مشاهده کنید.
در هرکدام از دوره های تاریخی ایران این هنر سیر و تکامل بیشتری را پیدا کرد، به عنوان مثال اگر شما آثار دوران هخامنشیان را مشاهده کنید اکثر فلزکاری ها تصاویر کوروش و داریوش بزرگ به علاوه نمونه های قوانین آن زمان که با قلم زنی پیاده سازی شده اند؛ در زمان اشکانیان فلز های قلع، مس و برنج به علاوه طلا و نقره هم به این صنعت اضافه شدند و بعد از ورود اسلام به ایران، طرح های قلمزنی بیشتر به صورت آیات قرآن و اسامی پیامبران و ائمه در آمد.
اگر بخواهم درباره تاربخچه ی قلمرنی صحبت کنم باید یک مقاله کامل برایتان بنویسم اما بدانید که با ورود به هر دوره تاریخی در ایران این هنر، تکامل بیشتر و بیشتری پیدا کرد تا به این شکل امروزی خود درآمد.
قلم زنی چیست؟
قلم زنی در اصل به ایجاد برجستگی بر روی فلزات گفته می شود که در تعریفی دیگر قلمزنی به ایجاد طرح ها و نقش های مختلف با استفاده از ضربات چکش و قلم بر روی فلزات مختلف از جمله نقره، برنج و … گفته می شود؛ این کار بر روی فلزات و تزئین آنهاست که طرفداران بسیار زیادی را دارد؛ قلمزنی ایران سه مرکز و سه سبک قلم زنی برای خود دارد: اصفهان، شیراز و تبریز.
سبک شیراز
این سبک بیشتر در زمان های صفویه و قاجاریه رونق داشته و در آن از نقش های ساسانیان، هخامنشیان و گل و مرغ استفاده می کردند.
تبریز
در این سبک شما عمق کمتری را بر روی کار مشاهده می کنید زیرا برای ایجاد آنها بجای چکش از زور مچ دست استفاده می شود.
برای یاد گیری این هنر ارزشمند می توانید مقاله ” آموزش تابلو قلم زنی ” را مطالعه کنید.
هنر قلمزنی اصفهان
همان طور که در قسمت قبل گفته شد اصفهان یکی از مراکز بسیار مهم قلمرنی است به طوری که یکی از صنایع دستی اصلی و مهم آن می باشد؛ علاوه بر آن سبک قلمزنی شهر اصفهان با دیگر سبک ها متفاوت است، سبک اصفهان گسترده تر از دیگر سبک هاست زیرا خود به 3 بخش برجسته، ریز و تلفیقی تقسیم می شود و در سبک برجسته با کار کردن روی قسمت های خاصی از طرح آن را برجسته جلوه می دهیم؛ این نکته را در نظر داشته باشید که در اصفهان قلمزنی بر روی مس انجام می شود و از طرح گل و مرغ و اشکال سنتی استفاده می شود و به علاوه هنر، استعداد و مهارت عجیب و بالای استادان اصفهانی این سبک را خاص کرده است.
وظایف شغل قلم زنی
در این هنر وظیفه شما به عنوان قلم زن این است که با توجه به طرح و سبک مورد نظر خود یا سفارشی که مشتری داده است، آن را روی کار پیاده سازی کنید با استفاده از ابزار و وسایلی که مورد نیاز و در دسترس شما می باشد؛ البته ممکن است که شما در سبک خاصی کار کنید که در آن صورت فقط در آن سبک سفارش قبول می کنید اما برای مهارت بیشتر و کار بیشتر بهتر است بتوانید در همه سبک ها به صورت حرفه ای کار کنید.
قلم زنی روی برنج
اصولا قلمزنی به تنهایی روی فلز برنج انجام نمی شود بلکه سازندگان با استفاده قطعات دور ریز مس و برنج آلیاژ این دوفلز را می سازند و با آن کار می کنند؛ ابتدا فلزات را آب کرده و سپس با مقدار درصد متناسب آنها را با یکدیگر مخلوط کرده، در قالب ریخته و پس از سرد و صفت شدن آماده ی استفاده می باشند.
در رابطه با روش ساخت هم باید این نکته را بدانید که هیچ تفاوتی بین روش ساخت محصول قلم زنی مس خالص و یا مسی – برنجی وجود ندارد پس تمام مراحل ساخت و تولید یکی است فقط ممکن است در یک نکات ریز متفاوت باشند.
قلم زنی روی نقره
برای قلم زنی روی نقره از خود فلز به صورت خالص با عیار 86 استفاده می کنند که به طور کلی این نوع قلم زنی در دو قسمت ساخت فلز و پرداخت آن تا محصول نهایی تقسیم می شود؛ در ابتدا باید فلز را آب کرده و به شکل شمش در بیاوریم و سپس آن را به شکل های موزد نظر مانند گلدان، سینی و …. در بیاوریم و در قسمت دوم هم نوبت به اجرای طرح روی کار می رسد که توسط قلم زن انجام می شود.
درآمد قلم زنی
این هنر از آن دسته از شغل هایی است که باید برای رسیدن به درآمد در آن زمان بگذارید و نمی توانید در مدت خیلی کوتاه به در آمد بالایی برسید اما اگر به این هنر علاقمند هستید و صبر لازم را دارید می توانید به در آمد های میلیونی برسید؛ طبق تجربه کسانی که در این کار بودند اگر شما برای یاد گیری این هنر زمان کافی را بگذارید و مهارت مورد نیاز را به دست آورید، زمان کار ممکن شما 800 هزار تومان هزینه برای ابتدای کار بکنید به علاوه 2 ماه هم برای تکمیل کار وقت بگذارید اما پس از پایان کار شما 8 میلیون تومان ارزش دارد.
پس درآمد این شغل خوب است به شرطی که شما صبر و تحمل کافی را داشته باشید.
